Đội tuyển Việt Nam và bài toán nhập tịch

Sau hơn một thập kỷ, đội tuyển Việt Nam mới lại hứng chịu một thất bại đậm đến như vậy trước một đối thủ trong khu vực Đông Nam Á. Trận thua 0-4 trước Malaysia ở vòng loại Asian Cup 2027 đã khiến người hâm mộ choáng váng và không khỏi đặt dấu hỏi về chất lượng, bản lĩnh cũng như định hướng phát triển lâu dài của bóng đá nước nhà.

Ngay sau tiếng còi mãn cuộc tại Bukit Jalil, làn sóng tranh luận nổ ra dữ dội. Một luồng quan điểm cho rằng đã đến lúc Việt Nam cần mạnh dạn nhập tịch cầu thủ, giống như Malaysia, Philippines hay Indonesia đã và đang làm. Trên thực tế, đội tuyển Malaysia trong trận đấu vừa qua đã sử dụng tới 9/11 cầu thủ đá chính là người nhập tịch.

Những tân binh như Joao Figueiredo (Brazil) và Rodrigo Holgado (Argentina) đều tỏa sáng với các pha lập công, trong khi các cầu thủ gốc châu Âu như Corbin-Ong và Dion Cools tiếp tục cho thấy sự khác biệt. Chiến thắng đậm đà của Malaysia phần nào củng cố luận điểm rằng việc nhập tịch cầu thủ là con đường ngắn nhất để nâng cấp sức mạnh đội tuyển.

Tuy nhiên, bóng đá không chỉ là câu chuyện của những con số trên bảng tỷ số. Đội tuyển quốc gia, ở một mức độ cao hơn, là biểu tượng tinh thần, là hiện thân của văn hóa và bản sắc dân tộc. Chính vì vậy, việc ồ ạt nhập tịch cầu thủ nước ngoài, dù có thể mang lại hiệu quả nhất định trong ngắn hạn, cũng tiềm ẩn nhiều hệ lụy khó lường về lâu dài.

Chính Malaysia, dù vừa giành chiến thắng, cũng đang phải đối mặt với làn sóng dư luận trái chiều trong nước. Nhiều ý kiến lo ngại đội tuyển nước này đang dần mất đi bản sắc khi cầu thủ bản địa không còn đất phát triển. Đó là mặt trái mà bất kỳ nền bóng đá nào cũng phải đối diện khi lựa chọn con đường nhập tịch đại trà.

Đặt trường hợp vào bóng đá Việt Nam, câu hỏi đặt ra là: nếu nhập tịch, thì nhập tịch ai? So với các quốc gia láng giềng như Malaysia hay Indonesia, nguồn cầu thủ Việt kiều của chúng ta không nhiều về số lượng và cũng không đa dạng về chất lượng. Một số cầu thủ gốc Việt hiện đang thi đấu ở nước ngoài thường lựa chọn phục vụ cho đội tuyển nơi họ sinh sống, nơi có điều kiện phát triển và cơ hội thi đấu lớn hơn.

Những trường hợp thực sự muốn về khoác áo đội tuyển Việt Nam thì lại gặp phải nhiều rào cản về thủ tục pháp lý, tài chính và môi trường thi đấu. Trong bối cảnh ngân sách cho bóng đá còn nhiều hạn chế, khả năng chiêu mộ các cầu thủ Việt kiều đẳng cấp cao gần như là điều bất khả thi.

Ở chiều ngược lại, một số cầu thủ nước ngoài đã gắn bó lâu năm với bóng đá Việt Nam cũng bắt đầu được nhắc đến như ứng viên tiềm năng cho việc nhập tịch. Tuy nhiên, danh sách này không dài. Những cái tên như Hendrio hay Geovane đều đã ngoài 30 tuổi, trong khi các cầu thủ gốc Việt khác chưa thể hiện được sự vượt trội rõ rệt so với cầu thủ nội. Không phải ai cũng có khát vọng cống hiến cho đội tuyển quốc gia như tiền đạo Nguyễn Xuân Son.

Trong khi cuộc tranh luận nhập tịch chưa có hồi kết, một hướng đi khác đang được đặt ra: học theo mô hình phát triển bóng đá bền vững như Nhật Bản và Uzbekistan. Nhật Bản không có lợi thế về thể hình, nhưng đã xây dựng một nền tảng vững chắc thông qua đào tạo trẻ bài bản trong suốt hơn ba thập kỷ.

Sự đầu tư đồng bộ từ học viện bóng đá, huấn luyện viên đến các chính sách quốc gia đã giúp Nhật Bản sản sinh ra thế hệ cầu thủ toàn diện, đủ sức cạnh tranh ở châu Âu và thi đấu sòng phẳng với các đội bóng hàng đầu thế giới. Trung vệ Nhật Bản thường có chiều cao trên 1m85, đặc biệt ở những vị trí cần sức mạnh không chiến, trong khi hàng tiền vệ tuy nhỏ con nhưng sở hữu nền tảng thể lực và tinh thần thi đấu tuyệt vời.

Uzbekistan là một trường hợp khác nhưng cũng rất đáng học hỏi. Với thể chất vượt trội so với các quốc gia Đông Nam Á, đội bóng Trung Á này vẫn kiên trì theo đuổi chiến lược đào tạo trẻ thay vì tìm kiếm giải pháp ngắn hạn. Nỗ lực ấy đã được đền đáp bằng tấm vé dự vòng chung kết World Cup 2026, một thành quả của tầm nhìn và sự kiên định.

Từ những phân tích trên, có thể thấy bóng đá Việt Nam đang đứng trước hai lựa chọn. Thứ nhất là tập trung đầu tư đào tạo trẻ một cách bài bản, cải thiện thể chất và trình độ kỹ chiến thuật cho cầu thủ nội. Thứ hai là nhập tịch có chọn lọc, chỉ sử dụng cầu thủ thực sự xuất sắc và có khát vọng cống hiến, không nhập tịch đại trà theo trào lưu.

Trận thua Malaysia có thể là một cú ngã đau, nhưng nếu biết đứng dậy đúng cách, bóng đá Việt Nam vẫn còn cơ hội vươn mình. Vấn đề là chúng ta chọn cách đứng dậy như thế nào. Chạy theo xu hướng nhập tịch để giành chiến thắng ngắn hạn hay chấp nhận đầu tư lâu dài để xây dựng nền móng bền vững?

Không ai phủ nhận rằng nhập tịch có thể là một giải pháp hỗ trợ trong giai đoạn khủng hoảng. Tuy nhiên, nếu coi đó là cứu cánh, bóng đá Việt Nam có nguy cơ rơi vào ngõ cụt. Bởi khi bản sắc bị đánh mất, sự phát triển chỉ mang tính hình thức, và những chiến thắng cũng sẽ trở nên rỗng tuếch.

Trận thua vừa qua là một lời nhắc nhở nghiêm khắc, rằng nếu không thay đổi, chúng ta sẽ tiếp tục tụt lại phía sau. Và để thay đổi, trước hết phải có một tầm nhìn rõ ràng, một con đường cụ thể, và trên hết là sự quyết tâm đồng lòng từ cả hệ thống, từ người làm bóng đá, cầu thủ cho đến người hâm mộ.

Chúng ta có thể không đi nhanh, nhưng nhất định phải đi đúng. Bởi chỉ có như vậy, bóng đá Việt Nam mới có thể hy vọng chạm đến những đỉnh cao thực sự./.